گاهی اوقات بازدید از آثار تاریخی و یا مکان های طبیعی انسان را به فکر فرو می برد. میبرد به دور دست ها، به گذشته، به عالم خیال. به اینکه نیاکان ما چطور می زیستند. بازدید از باغ فین کاشان حس و حال مرا چنین کرد. باعث شد در طول 2 هفته، 2 بار به کاشان بروم. جایی در دل کویر که تصور چنینش برایم ممکن نبود. تصمیم گرفتم خودم بنویسم و عکس بگیرم از برخی اماکن این شهر و جاذبه های اطراف. و اینک این تجربه را با شما به اشتراک می گذارم. باشد که مورد توجه واقع شود، و شاید انگیزه ای برای علاقه مندانی که تا کنون به این شهر تاریخی سر نزده اند.
باغ فین عمارتی باستانی در کنار عمارت سلیمانیه کاشان می باشد. این باغ یکی از 9 باغ ایرانی است که در سال 2011 به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. باغ ایرانی به باغ هایی گفته می شود اطراف آن بوسیله دیوار محصور بوده و بر پایه معماری و عناصر تشکیل دهنده آن از جمله ساختار هندسی، آب و درختان، بنا یا کوشک میانی و غیره تشکیل شده و عمدتا در فلات ایران و مناطق پیرامونی رواج داشته است.
در ادامه به بررسی این باغ زیبا و تاریخی می پردازیم.
خاستگاه باغ فین ممکن است مربوط به قبل از دوره صفویه باشد. بازخوانی کتب تاریخی حاکی از این است که باغ از مکان دیگری جابجا و به مکان فعلی منتقل شده است، اما به دلیل عدم وجود مستندات تاریخی مناسب تصویر دقیقی از آن در دست نیست. در هر حال برخی منابع تاریخی قدمت باغ را به حدود 10 قرن پیش یعنی دوران سلطنت آل بویه می رسانند. بر طبق همین منابع، در سال 1573 میلادی و در زمان حکومت شاه طهماسب، زلزله مهیبی رخ داده که باعث تخریب باغ گشته است. آثار و بقایای باغ در چند صد متر پایین تر از باغ فعلی (باغ نو) قابل مشاهده است که به آن باغ کهنه می گویند.
پس از تخریب باغ کهنه، باغ نو در مکان فعلی و در جایی نزدیک تر به سرچشمه فین ساخته شد. از آن پس باغ کهنه مورد اقبال چندانی قرار نگرفت.
با این وجود باغ کهنه فین تا اوایل حکومت پهلوی به حیات خود ادامه داده و در این زمان با عبور خیابان میان فین و کاشان، باغ کهنه را به دو قسمت تقسیم کرد و این گونه شد که باغ کهنه عملا از بین رفت.
گفته می شود باغ کهنه فین در دوره ایلخانیان مغول یعنی حدود 7 قرن پیش بیسترین گسترش را یافته بود.
اما باغ نو که همان باغ فین فعلی می باشد، حدود 500 سال قدمت داشته و در زمان شاه عباس اول ساخته شده است. این ساخت و ساز در زمان شاه صفی نیز ادامه داشته و در زمان شاه عباس دوم به اوج رسید.
بسیاری از منابع تاریخی طراحی باغ را به غیاث الدین جمشید کاشانی، منجم و ریاضیدان مشهور ایران نسبت داده اند. اما برخی منابع دانشگاهی نیز شیخ بهایی را طراح باغ می دانند.